در ده کیلومتری شمال شرق سیرجان یکی از معروف ترین
باغهای پسته جهان قرار دارد ، مشتریان پسته چه در داخل و چه در خارج از کشور برای خرید
پسته با برند "توکا" از محصولات باغی "دشت زر" با انواع عبدالهی
،کله قوچی و فندقی انتظار می کشند، این محصول در بازارهای بین المللی شناخته شده و
در میهمانی های رسمی به عنوان بهترین نوع پذیرایی و همچنین هدیه و سوغات معروف شده
است .
معرفی شرکت سیرجان بنیاد
شرکت کشاورزی سیرجان بنیاد از شرکت‌های تابعه شرکت
مادر تخصصی گسترش کشاورزی پیوند فردوس پارس از واحد های تابعه بنیاد مستضعفان میباشد.این
شرکت دارای سه واحد کشاورزی به نامهای" سبز دشت"،"مافون"و
"دشت زر"می باشد .
واحد دشت زر در 20 کیلومتری سیرجان به شهر بابک
با حدود 600 هکتار باغ پسته در دو طرف جاده قرار دارد.
اهداف پروژه
پروژه
احداث سامانه آبیاری تحت فشار لوله‌های دریچه دار واحد دشت زر با هدف جلوگیری از ضایعات
آب، بهبود راندمان آبیاری، افزایش سطح زیرکشت و افزایش راندمان تولید در سطح ،در باغات دشت زر به بهره‌برداری رسیده است. کل محصول این
واحد کشاورزی پسته میباشد،این پروژه پس از تصویب در تاریخ 01/01/85 آغاز و در
31/03/89 به اتمام رسیده است. طول دوره بهره برداری از این طرح 15 سال میباشد.
ضرورت اجرای طرح آبیاری دریچه دار
به دلیل خشکسالی های مکرر که موجب کاهش سطح آبهای
زیرزمینی شده ،در حال حاضر عمق سطح آب 9 حلقه چاه عمیق این واحد به حدود 200 متر کاهش
یافته است که پیرو آن بازدهی آبیاری کاهش و
آبدهی درختان از 40 روز به 70 روز افزایش یافته وازطرفی گرم شدن هوا در سنوات اخیر
تماماَ موجب کاهش تولید پسته در این باغ شده وباغی که درشرایط آب کافی ، به طور میانگین
سالانه 700 تن امکان تولیدداشت هم اکنون به 300 تن کاهش یافته است و به همین دلیل مسئولان
شرکت کشاورزی سیرجان بنیاد را بر آن داشت تا طرح آبیاری دریچه دار را به ستاد برنامه
بنیاد ارائه و پس از تصویب با بودجه شرکت اجرا کنند.
مشخصات طرح
در این طرح حدود 40000متر لوله با قطر 20 اینچ به بالا در سطح 445 هکتار باغ اجرا شده است که به منظور
استفاده بهینه از آب موجود ،کل باغ تقسیم بندی و در ابتدای هر مسیر یک دریچه قرار گرفته
که در هنگام آبیاری این دریچه باز و پس از رسیدن آب کافی به آخر مسیر دریچه بسته ودریچه
مسیر بعدی باز می شود .
تاثیرات اقتصادی
با اجرای طرح آبیاری دریچه دار امکان آبدهی درختان
هر 70روز یک بار مقدور است در صورتی که اگر آبیاری به روش سنتی انجام می شدآبیاری هر
100 روز یک بار انجام می گرفت که میزان تولیدکاهش قابل ملاحظه ای پیدا می کرد ضمن این
که آب این منطقه شور است و امکان آبیاری قطره ای نمی باشد .
در این باغ حدود 60 نفر به صورت مستقیم وبیش از
200 نفر به صورت فصلی مشغول به کار هستند و پس از اجرای موفقیت آمیز نصب لوله های دریچه
دار ونجات باغ از خشکی و نابودی با توجه به خشکسالی در منطقه ،سایر باغداران هم درخواست
انتقال دانش فنی اجرای این سیستم را از شرکت سیرجان بنیاد دارند .
تاثیرات فرهنگی اجتماعی
با حیات دوباره این باغ وبکارگیری بخشی از نیروهای
بومی در اذهان عمومی مردم منطقه این گونه شکل گرفته که بنیاد به هر قیمتی هست این مجموعه
را حفظ می کند حتی در صورت نیاز سرمایه گذاری های جدیدی هم انجام می دهدکه این باغ
سر پا باشد و از کنار آن معاش کارکنان باغ تامین و در رشد و توسعه کشاورزی منطقه تاثیر
گذار باشد .
توسعه کشاورزی با استفاده از شبکه های آبیاری موجب
اشتغال در بخشهای مختلف در این منطقه شده است. بدیهی است در تمامی کشورها برای جلوگیری
از مهاجرت و یا جابجایی جمعیت، توسعه بخش کشاورزی در اولویت کارها قرار می گیرد . کشورهایی
که به توسعه شبکه های آبیاری خود پرداخته اند، برتولیدات محصولات کشاورزی افزوده و
اشتغال ایجاد کرده اند و از طرفی وابستگی خود را به سایر کشورها کاهش و میزان قدرت
عمل خود را در سطح بین الملل افزایش داده اند از این جهت آبیاری با شیو ه های نوین
در تولید موادغذایی و با کیفیت ،نقش حیاتی دارد
و به طور مستقیم در تامین اهداف ملی نقش بسزایی دارد. ضمن این که طرح فوق در
افزایش تولید موثر بوده و اشتغال ایجاد کرده در رفع آلودگی هوای منطقه نیز تاثیر مستقیم
داشته و منطقه گرم وخشک را به منطقه ای بسیار دلپذیر تبدیل کرده است.