نیشابور ازجمله شهرهای تابعه استان خراسان رضوی با حدود 250 هزار نفر جمعیت
،به عنوان یکی از مراکز عمده تولید محصولات کشاورزی و دامپروری استان محسوب می شود
. این شهر به دلیل قرار گرفتن در جاده ابریشم از موقعیت ژئوپلتیکی خوبی برخوردار است
، شغل اصلی مردم کشاورزی و دامداری است و با احداث کارخانه های جدید ،بخشی از واجدین
شرایط کار در صنایع اشتغال دارند،علاوه براین قرار گرفتن نیشابور در مسیر زایران امام
رضا(ع)رونق خاص فرهنگی را در این شهر حاکم کرده است.
شرکت کشاورزی و دامپروری بینالود
نیشابور
بینالود
نیشابور از شرکتهای تابعه شرکت مادر تخصصی سرمایه گذاری شیر و گوشت پارس تحت پوشش بنیاد
مستضعفان در زمینه کشاورزی و دامپروری فعالیت می کند ، کل اراضی این مجموعه حدود
2185هکتار شامل 100هکتار باغ و 3 مجموعه کشاورزی است ، همچنین دو دامداری با 4530 راس دام که 1800 راس آن شیری
است با ظرفیت تولید 68 تن شیر روزانه در حال فعالیت است.
این مجموعه در حال حاضربا
23 حلقه چاه عمیق، به عنوان یکی از بزرگترین مجتمع کشت و صنعت و دامپروری شمال شرق
کشور محسوب می شود .افزایش تولید شیر و گوشت از استراتژی های مهم شرکت جهت تامین محصولات
لبنی و گوشتی مردم به شمار می رود.
ضرورت اجرای طرح
طی 10 سال گذشته با توجه به رشد جمعیت و افزایش سطح زیر کشت در منطقه و همچنین
مصرف بی رویه و سنتی آب و مهمتر از آن خشکسالی های پیاپی در سنوات گذشته ، کل کشور
را با بحران کم آبی روبرو ساخته و در این راستا ، نیشابور نیز از جمله شهر هایی است
که به علت خشکسالی سطح آبهای سفره های زیرزمینی
آن کاهش یافته طوری که عمق آب سفره های زیرزمینی از 130 متر به 150 متر افزایش یافته
است ،ضمن اینکه بارندگی از 99 میلیمتر در سال
زراعی 91 به 59 میلیمتر در سال 92 کاهش یافت و به همین علت مسئولان را بر آن داشته
که طرح جدیدی ارایه و از این بن بست رهایی یابند ، در این طرح توسعه ای ،سیستم آبیاری تحت فشار در
سطح 187 هکتار در دستور کار قرار گرفت کة با ارایه آن به ستاد برنامه بنیاد پس از بررسی
های تخصصی در تاریخ 90/6/4 با دوره بهره برداری17 ساله و بازگشت سرمایه 2.5 ساله با
بودجه حدود 700 میلیون تومان به تصویب رسید
. این پروژه از شهریور سال 90 آغاز و در بهمن سال 91 به بهره برداری رسید .
بودجه این طرح به لحاظ اهمیت موضوع و ضرورت اجرای
آن مورد حمایت دولت قرار گرفت که70 درصد آن از سوی منابع بانکی تامین شد و 30 درصد
مابقی نیز توسط شرکت تامین اعتبار شد.مکان
اجرای طرح ،واحد خسروآباد بینالود نیشابور واقع در کیلومتر 20 جاده نیشابور به مشهد
می باشد
اهداف طرح
از
جمله اهداف طرح اجرای سیستم تحت فشار ،شامل سیستم بارانی" سنتر پیوت" در
سطح 114 هکتار و سیستم "قطره ای نوار
تیپ "در سطح 73 هکتار عبارتند از :
1- افزایش راندمان آبیاری 2- صرفه جویی در مصرف آب 3- افزایش سطح زیر کشت
4- افزایش راندمان تولید در سطح 5- افزایش
حجم تولید و 6- کاهش هزینه های تولید می باشد
مشخصات فنی پروژه
از
187 هکتار آبیاری تحت فشار ،114 هکتار با استفاده از سیستم آبیاری "سنتر پیوت
"که شامل دو دستگاه سنتر که دستگاه اول 420 متری هشت اسپنه (باله) با 240 آبپاش جهت آبیاری
45 هکتار و سنتر350 متری هفت اسپنه با 190 آبپاش جهت آبیاری 35 هکتار و همچنین 73 هکتار
از باغهای این مجموعه تحت پوشش آبیاری قطره
ای قرار گرفت . دو سیستم "سنتر" با تلاش متخصصان داخلی در
کشور تولید و تنها برخی از قطعات از تولید کنند های مطرح در صنعت آبیاری از کشورهای
پیشرفته خریداری شد. نحوه آبپاشی در این سیستم
به روش مستقیم به سمت ریشه گیاه است در نتیجه از تبخیر آب جلوگیری می شود، یک کانال
3 کیلومتری که توسط شرکت ساخته شده آب برداشتی از چاهها را به دو استخربا ظرفیت
3200متر مکعب، منتقل می کند و از آنجا توسط یک سیستم پمپاژ به شبکه آبیاری منتقل و با آبپاشهای بسیار حساس پیشرفته به ریشه
گیاه آب رسانی می شود
تاثیرات اقتصادی
در
آبیاری سنتی (نشتی)که توزیع آن یکنواخت نیست در هر هکتار حدود 10 هزار متر مکعب آب
مصرف که با توجه به نحوه انتقال آب به این روش 65 درصد آب هدر می رود، لکن در آبیاری
مدرن که توزیع آب یکنواخت است راندمان آبیاری به 85 درصد رسیده و تنها 15 درصد پرتی
آب وجود دارد و لذا با این شرایط هم اکنون 70 درصد در مصرف آب صرفه جویی شده است ،
اما در آبیاری تحت فشار که مصرف آب از
10 هزار متر مکعب به 6 هزار متر مکعب در هر هکتار کاهش یافته است، باعث کاهش برداشت
آب از سفره های زیر زمینی می شود و در نتیجه آب مازاد در اختیار کشاورزان منطقه قرار
می گیرد که موجب رونق اقتصادی در منطقه شده است
با
اجرای این روش و انجام آبیاری به صورت خودکار نیازی به حضور فیزیکی نیروی کار نبوده و به همین دلیل با
کاهش نیروی انسانی در این بخش ،پرسنل مازاد در سایر بخشهای مجموعه به کار گرفته شده
اند که موجب ارتقای فعالیتهای دیگر مجتمع شده است، گفتنی است با اجرای این طرح"
آبیاری مدرن" و تغییر الگوی کشت ، ضمن افزایش محصولات اعم از باغی و زراعی تولید محصول یونجه از 13 به 16 و جو از 5 به 6.5 و ذرت
از 50 به 70 تن در هکتار افزایش داشته است همچنین سطح زیر کشت محصول یونجه ،جو و ذرت
حدود 20 درصد افزایش یافته است
از دیگر مزیت های این طرح می توان به افزایش قابل
توجه محصول زراعی و باغی و همچنین لبنی اشاره
نمود که خود رونق اقتصادی را در منطقه به ارمغان
آورده و بخشی از مردم منطقه به صورت مستقیم و غیر مستقیم در این بخش مشغول به فعالیت
شده اند.
همکاری با مراکز علمی
دانشگاه
فردوسی مشهد که یکی از قطب های علمی کشور به
شمار می رود در زمینه بیماری دام ،همکاری مستمری با این مجتمع دارد ، دانش تخصصی آنها
کمک شایانی در حفظ سلامت دام مجموعه داشته
است وهم اکنون اساتید دانشگاه فردوسی طرح" اندامها ی حرکتی دامها" را تحت
بررسی دارند،همچنین این شرکت همکاری مستمری در زمینه تحقیقات کشاورزی و دامداری با
دانشگاه نیشابور دارد .
یک
گروه تخصصی شامل دو دکتر دامپزشک در مجموعه مستقر هستند و سلامت دام، شیردوشی ها ،
جیره غذایی و انبار علوفه را مرتب رصد می کنند و چنانچه مشکل یا نقصی در کار مشاهده
کنند اعلام تا کارشناسان مجموعه آن را بر طرف سازند مضافا اینکه برای ارتقای تولید
شیر از نظر کیفی و کمی تا کنون اطلاعات ارزنده ای را ارائه کرده اند و یکی از دلایل
افزایش میانگین تولید شیر از این همکاری متقابل نشات می گیرد. از جمله دیگر برنامه های علمی این مجموعه همکاری
با شرکت تحقیقاتی دامپردازان بر روی بهبود کیفیت شیر در حال انجام است این نوع شیر
که به نام IMFمعروف
است شیر نوزاد با کیفیت بسیار بالا محسوب می شود که در کل کشور تنها در اصفهان تولید
می شود و با توجه به اینکه شیر تولیدی بینالود که با اجرای طرح آبیاری تحت فشار موجب
افزایش کیفیت مواد مغذی دام شده است و از طرفی با کاهش بار میکروبی واجد شاخصهای شیر
مخصوص نوزاد می باشد این طرح(شیر نوزاد) به بهره برداری می رسد
اثرات زیست محیطی
پاشش
آب به ریشه گیاه ، رشد محصول را تسریع و از رشد علفهای هرز جلوگیری می کند و از طرفی
پاشش مواد مغذی گیاه به صورت مستقیم به روی محصول انجام می شود با اجرای این روش مصرف
کود شیمیایی کاهش می یابد و به دنبال آن کاهش قابل ملاحظه ای در مصرف نیترات انجام
شده که در نتیجه تاثیر زیادی در سلامت سفره های زیرزمینی دارد . همچنین با همکاری محیط
زیست طرح تصفیه آب دامداری پیش بینی و طرح آن جهت تصویب ارائه شده ، همچنین استراتژی
شرکت برنامه ریزی برای تولید محصولات ارگانیک می باشد که تماما به منظور حفظ محیط زیست
منطقه است.
تاثیرات سیاسی
مسئولان
استان هم اکنون نگاه ویژه ای به شرکت بینالود نیشابور دارند، در پی افزایش محصول و
بهبود کیفیت شیر تولیدی که بخش قابل توجهی از نیاز منطقه را تامین می کند و به همین
دلیل این طرح مورد استقبال چشمگیر مسئولان استان، امام جمعه ،فرماندار، شهردار و سایر
مسئولان شهر قرار گرفته است . بینالود نیشابوردر
حال حاضر همکاری بسیار مطلوبی با سایر سازمانها و ارگانهای ذیربط دارد و با شناخت کاملی
که مسئولان از این مجموعه دارند، از ارایه هر گونه همکاری دریغ نمی کنند در این راستا
بازدیدهای مکرر آنان از این مجموعه انجام می شود و در تمامی جلساتی که به منظور بررسی
وضعیت کشاورزی و دامپروری شهرستان برگزار می شود بینالود نیشابور عضو ثابت این جلسات
می باشد.
تاثیرات فرهنگی
افت
شدید آب سفره های زیر زمینی ،کشاورزان را بر آن داشته تا از فعالیتهای کشاورزی امتناع نمایند و یا روش
جدیدی را جایگزین کنند که به لحاظ اجرای موفق این طرح توسط شرکت بینالود نیشابور،ضمن
اینکه بخشی از کمبود آب کشاورزی منطقه را مرتفع کرده،از طرفی کشاورزان منطقه با مشاهده
آثار این طرح گرایش قابل توجهی به اجرای آبیاری مدرن در مزارع خود را پیدا کرده اند
طوری که در امور آبیاری مزارع و باغات خود از تجربیات بینالود نیشابور استفاده می کنند