شهرستان خرمدره با جمعیتی بالغ بر 75 هزار نفر و با وسعت 407 کیلومتر مربع در
منطقه کوهستانی استان زنجان وبا داشتن اراضی وسیع کشاورزی وزیباترین باغها ، نگین سبزاین
استان لقب گرفته است. شغل اصلی مردم کشاورزی است و آب مورد
نیاز شرب و کشاورزی از سفره های زیر زمینی تامین می شود.
شرکت کشت و صنعت دشت خرمدره
مجتمع کشت و صنعت دشت خرمدره از واحدهای تابعه
شرکت مادر تخصصی سرمایه گذاری شیر و گوشت پارس با داشتن 1150 هکتار اراضی، بزرگترین
مجموعه کشت وصنعت استان محسوب می شود از کل این اراضی حدود 550 هکتار تحت کشت قرار
گرفته که 283 هکتارآن باغی و مابقی زراعی است
وهمچنین دو گاوداری با 6 هزار راس، جزو ده دامداری بزرگ تولیدشیر غرب کشور، با تولید روزانه 95 تن می باشد. یک واحد مرغداری با ظرفیت 65 هزار قطعه مرغ مادر که 2درصد تولید جوجه کشور را
تامین می کند از جمله واحدهای تابعه بنیاد در این اراضی می باشد
هدف و ضرورت اجرای پروژه
آب یک عنصر گرانبهاست ودر آینده اکثر کشورها نظیرایران
با مشکل تامین آب روبرو هستند. ، در کشور ما آبهای زیرزمینی به علت برداشتهای غیر اصولی
کاهش پیدا کرده ومتاسفانه در این حوزه کشور
ما رتبه اول کاهش آب را به خود اختصاص داده است .
افزایش جمعیت خرمدره و مصرف بی رویه آب و همچنین خشکسالی های سنوات گذشته باعث
پایین رفتن سطح آب سفره های زیرزمینی شده که از عمق90 متر به 140 متررسیده است .همین
امر موجب کاهش برداشت از 19 حلقه چاه عمیق هوشمند شد.طوری که میزان برداشت
در هر ثانیه از 600 لیتر به 460 لیترکاهش یافته است ، با ادامه این روند می بایستی
سطح زیر کشت کاهش می یافت که نهایتاَ کاهش تولید محصولات زراعی و متعاقباَ تعدیل دامداری
و کاهش تولید شیر را به دنبال داشت و زیان هنگفتی را به مجتمع وارد می کرد .در نتیجه
برا ی برون رفت از این وضعیت طرح آبیاری مدرن در دستور کار قرار گرفت.این طرح پس از
بررسی تخصصی در ستاد برنامه بنیاد مصوب و بخشی از بودجه آن توسط بنیاد تامین و از طرفی
طرح مورد استقبال اداره آب استان قرار گرفت که ضمن حمایت در تامین بخشی از بودجه آن
، خدمات کارشناسی و فنی را به مجتمع ارائه کردند .
مضافاَ اینکه به موجب بخشنامه اداره آب استان،در
صورت عدم استفاده از روش های مدرن آبیاری پروانه
تمامی چاههای عمیق باطل می شد مگر اراضی که به آبیاری مدرن مجهز شوندکه پس از اجرای
سیستم آبیاری مدرن توسط مجتمع پروانه دایم
چاهها صادر و از تعطیلی آن جلوگیری شد. این طرح با اهداف افزایش راندمان آبیاری ،صرفه
جویی در مصرف ،افزایش سطح زیر کشت،افزایش راندمان تولید در سطح،افزایش حجم تولید و کاهش
هزینه های تولید،درتاریخ3/3/ 1388تصویب و با سرمایه گذاری سه ساله با حدود920 میلیون
تومان ،در سطح 240 هکتار با دوره بهره برداری 17ساله در سال 92 به بهره برداری کامل
رسید.
مشخصات فنی پروژه
در کشت و صنعت خرمدره 240 هکتار از اراضی تحت پوشش
آبیاری با سیستم" سنتر" ،"لینیر"و "کلاسیک ثابت" با
توجه به شکل زمین ،نوع خاک و سرعت باد اجرا و به شکل زیر مورد بهره برداری قرار گرفت و چهار قطعه از زمینهای زراعی مجموعاَ
با حدود150 هکتار تحت پوشش آبیاری با استفاده ازچهار دستگاه" سنتر" قرار
گرفته، در این روش دستگاههای آبپاش زمینهارا به صورت دایره ای
آبیاری می کنند.
در روش
آبیاری با استفاده ازیک دستگاه "لینیر"
زمینهای مستطیل شکل با طول و عرض زیاد آبیاری می شوند که در حال حاضر 36 هکتار تحت
پوشش این دستگاه قرار دارد ومابقی زمینها یی که خارج از دسترس دستگاههای آب پاشهای فوق که حدود 54 هکتارمی باشند تحت پوشش آبیاری به
روش "کلاسیک ثابت" قراردارند در این روش لوله کشی آب از زیر خاک انجام می
شود و آبفشانها تنظیم و به صورت یکنواخت آبیاری را بر عهده دارند .
تمامی دستگاههای فوق مجهز به گیربکسهای تنظیم کننده
حرکت و انتقال برق و آبفشانهای مدرن از کشورهای پیشرفته بوده و سایر متعلقات آن که
بدنه اصلی را تشکیل می دهند با توجه به تحریم توسط متخصصان داخلی ساخته و نصب شده است .
تاثیرات اقتصادی پروژه
با اجرای
طرح آبیاری مدرن ، صرفه جویی قابل ملاحظه ای در مصرف آب انجام شده که در حال حاضر آب
مازاد در سایر بخشهای این مجتمع مورد استفاده قرار می گیرد از جمله دو گاوداری و مرغداری
و از طرفی با وجود آّب مازاد طرح توسعه باغات به روش آبیاری قطره ای در حال اجرا است
که چندین هکتار مورد بهره برداری قرار گفته و باغات جدیدی هم در دست احداث می باشد
همچنین بخشی دیگر از زمینهای زراعی که در سنوات گذشته بلا استفاده رها شده بود ،با
روش آبیاری مدرن قابل کشت شده است .در روش آبیاری مدرن ضمن صرفه جویی در هدر رفت آب
،رشد و کیفیت محصولات زراعی و باغی حدود30 درصدافزایش داشته ضمن اینکه میزان پروتئین
محصولات افزایش یافته ،از طرفی صرفه جویی قابل توجهی در زمان و مدت کاشت و برداشت شده
است وتولید محصولات با روش آبیاری بارانی مدرن افزایش یافته ، محصول ذرت در هر هکتار
از 55 تن به 74 تن ، گندم از 5 تن به 8 تن ، جو از 4 تن به 7.5 تن و یونجه خشک از 10 تن به 14.5 تن افزایش یافته است.با اجرای طرح فوق ،هم اکنون 6 هکتار زمین زراعی
و 50 هکتار باغ به سطح زیر کشت محصول افزایش یافته است.
اشتغال زایی پروژه
با رشد تولیدات دامی و کشاورزی اشتغال بیشتری برای
مردم منطقه فراهم شده ،ضمن اینکه حدود 300 نفر اشتغال مستقیم دارند ،جهت تامین مواد
مورد نیاز مجتمع و از طرفی افزایش فروش محصولات سیستم حمل و نقل فعالتر شده همین امر
افزایش اشتغال در سطح منطقه را به ارمغان آورده
است
تاثیرات فرهنگی
مردم خرمدره نگاه خاصی به این مجتمع دارند و برای
حفظ و حراست وارتقای فعالیتهای این مجتمع از هیچ کوششی دریغ نمی کنند با نظر سنجی های
میدانی که صورت گرفته رضایت ویژه خود را اعلام کرده اند و به همین خاطر رشد جمعیت شهر
نشینی به سمت این مجتمع بیشتر شده است.
همکاری با مراکز علمی
مراکز تحقیقات جهادکشاورزی و دانشکده کشاورزی به
ویژه دانشگاه تهران ، همکاری مستمر با این مجموعه دارند .بازدیدهای دانشجویی به طور
مرتب از مجموعه صورت می پذیرد، اساتید دانشگاهها هم برای آموزش دانشجویان خود از این
مجموعه به عنوان پایلوت استفاده می کنند، به همین منظور مجتمع به عنوان کارآفرین نمونه
منطقه معرفی و موفق به اخذ لوح تقدیر از وزارت کار شده است.
اثرات اجتماعی
مسئولان ونمایندگان استان و همچنین فرماندارشهر
و سایرمسئولان ،مکرراَ از مجموعه بازدید وآنرا مورد حمایت قرار می دهند ، نگاه خاص
مسئولان به این مجموعه به عنوان یکی از بزرگترین
کشت وصنعت شمال غرب کشور، از مزیتهای مهم این مجتمع به شمار می رود
تاثیرات زیست محیطی
با توجه به افزایش سطح زیر کشت محصولات زراعی و باغی و همچنین تاثیرات قابل توجهی که سیستم
آبیاری مدرن در هوای پاک منطقه داشته و از طرفی جهت حرکت مجتمع به سمت استفاده از محصولات
ارگانیک و کاهش استفاده از کودهای شیمیایی،شرایط زیست محیطی بهینه و آلودگی کمتری در
منطقه ایجاد شده است .