برپایی نمایشگاه مجازی اسناد تاریخی مرتبط با به مدرسه داالفنون

نمایشگاهی مجازی از اسناد تاریخی مرتبط با مدرسه دارالفنون از سوی موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران در نشانی اینترنتی  زیر برپا شده است : http://iichs.org/index.asp?img_cat=180&img_type=1  

به گزارش پایگاه خبری بنیاد مستضعفان : پروانه بابایی کارشناس موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران در حاشیه این نمایشگاه مجازی در رابطه با مدرسه دارالفنون نوشته است :

  دارالفنون نام مدرسه‌ای است که به ابتکار امیرکبیر صدراعظم ناصرالدین شاه در سال 1268هجری قمری افتتاح شد. این ساختمان دارای 50 اتاق بود. امیرکبیر به دنبال سفرهایی که به اروپا داشت متوجه نیاز ایران به توسعه علوم و فنون شد و تصمیم به تأسیس مدرسه‌ای بالاتر از سطح مدارس ابتدایی و متوسطه گردید. وی پس از جلب موافقت ناصرالدین شاه محل مدرسه را تعیین کرد و مأموریت ساخت آن را به میرزا رضا مهندس‌باشی محول نمود. پس از اتمام مدرسه او به فکر استخدام معلمان خارجی از کشورهایی چون فرانسه، آلمان و اتریش افتاد که در نهایت اتریش را مناسب‌تر دانست. امیرکبیر ماموریت استخدام معلمان اتریشی را به مسیو جان داوود مترجم واگذار نمود، که متاسفانه این معلمان وقتی وارد ایران شدند که امیرکبیر خلع شده بود.

سن دانش‌آموزان پذیرفته شده بین 14 تا 16 سال بود. دوره مدرسه ابتدا هفت ساله بود که بعدها به چهار سال تغییر پیدا کرد. از رشته‌های موجود در مدرسه می‌توان به تاریخ، جغرافی، نقشه کشی، ساختمان، ریاضیات و ... اشاره نمود. هزینه‌های مدرسه به دلیل حاکم بودن افکار نظامی از بودجه نظامی تامین می‌شد که در سالهای نخست به دانش‌آموزان مقرری پرداخت می‌گردید.

می‌توان گفت از ابتدای سلطنت آغامحمد خان تا زمان سلطنت ناصرالدین شاه از برای اصلاح خرابیهای وطن ستم کشیده دو نفر رجل قابل، ظهور کردند که یکی از آنها میرزاتقی خان امیرکبیر بود که افسوس از صحنه مبارزه بیرون و عزل گردید.

محل دارالفنون مجاور کاخ سلطنتی و در مکانی که سربازان در آن آموزش نظامی می دیدند تاسیس شد و نقشه آن را میرزا رضاخان مهندس تبریزی داد و محمدتقی معمار آن را احداث کرد که البته 80 سال بعد عمارت مذکور به دستور اعتمادالدوله تخریب و بنای جدیدی با نقشه مهندس روسی تاسیس شد.

دارالفنون اولین دانشگاه ایرانی بود که در آن رشته‌های مختلفی چون آموزش پیاده نظام، سواره نظام، پزشکی، جراحی، داروسازی و ... تدریس می‌شد. زبان خارجی مدرسه ابتدا فرانسه بود و آئین‌نامه مدرسه بعد از انقلاب مشروطه تدوین شد.

دارالفنون اولین دانشگاه یک قرن و نیم اخیر است که دارای هفت دانشکده بود و دروه تحصیل در آن هفت ساله بود. این دانشکده‌ها عبارت بودند از : 1. دانشکده ادبیات 2. دانشکده مهندسی و ریاضی 3. دانشکد طب و داروسازی 4. دانشکده معدن شناسی 5. دانشکده نظام و موزیک (پیاده و توپخانه)  6. دانشکده نظامی 7. دانشکده هنرهای زیبا.

از فارغ‌التحصیلان مدرسه می‌توان به محمدحسن خان صنیع‌الدوله (اعتمادالسلطنه، احتشام‌السلطنه، میرزا جهانگیر خان صوراسرافیل و ... اشاره نمود که بسیاری از آنها در جنبش مشروطه نقش داشتند.

از معلمین خارجی مدرسه نیز می‌توان به زانی، پولاک، نمیر، گومنز و ... اشاره نمود. بودجه مدرسه توسط وزارت معارف، اوقاف و صنایع مستظرفه تعیین می‌شد.

مدرسه دارالفنون از مراکز تلقیح واکسن آبله مجانی بود. از روسای مدرسه درالفنون می‌توان به محمدخان میرپنجه اشاره نمود. به معلمین مدرسه بر اساس خدماتشان نشان اعطا می‌شد. هیات وزرا به شکایات واصله از معلمین ایرانی و خارجی اعم از میزان حقوق دریافتی و ... رسیدگی می‌کرد.

از اقداماتی که در قدردانی از خدمات امیرکبیر صورت پذیرفت می‌توان به تلاشهای ابراهیم حکیمی در جمع‌آوری کمکهای نقدی جهت نصب مجسمه امیرکبیر در مدرسه دارالفنون اشاره نمود.

 فهرست اسناد تاریخی نمایشگاه :

http://iichs.org/index.asp?img_cat=180&img_type=1  

1 - متن سخنرانی منعقده در جشن سالانه کانون مهندسین در مورد تاریخچه شکل‌گیری علوم و فنون در ایران [104 تا 103-3011- 4513ش]

2 - نگاهی به تلاشهای امیرکبیر در تاسیس دارالفنون و ترویج علوم در ایران [59-566- 14م]

3 - نقشه تهران [8051 پ]

4 - قسمتی از نوشته امیرمتقی معاون دانشگاه پهلوی در مورد دارالفنون و رشته‌های موجود در آن [74-3025-171ـ الف]

5 - بودجه وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه از بابت مدارس دولتی و دارالفنون [12-376-14م]

6 - اعلامیه مجلس حفظ الصحه دولتی در مورد آبله‌کوبی مجانی در دارالفنون [27-10- 167 ر]

7 - فرمان ناصرالدین شاه مبنی بر انتصاب محمدخان میرپنجه به ریاست مدرسه دارالفنون [5934 پ]

8 - تصویبنامه هیات وزرا در مورد پرداخت حقوق معوقه دکتر کاشه از معلمین مدرسه دارالفنون [2-2292- 12م]

9 - نامه دکتر بازیل از معلمین مدرسه دارالفنون مبنی بر شکایت از اقدام هیات وزرا در کاهش مواجب خود [82-1349- 12م]

10 - حکم اعطای نشان امیرتومان با حمایل به شاهزاده اعتضادالسلطنه به دنبال تصمیم اعطای خلعت و نشان به معلمین مدرسه دارالفنون [428-288- 118ص]

11 - حکم اعطای نشان سرهنگی به محمداسماعیل خان از فارغ‌التحصیلان مدرسه دارالفنون [13-1253- 11م]

12 - حکم اعطای نشان شیروخورشید درجه 2 به دکتر ابوالقاسم خان احیاءالدوله معلم مدرسه دارالفنون [13-1253- 11م]

13 - نامه وزارت عدلیه در مورد تقاضای افزایش مقرری معلمین فرانسوی مدرسه دارالفنون [11-52- 14م]

14 - نامه وزارت معارف و اوقاف به هیات وزرا در مورد درخواست افزایش حقوق دکتر لقمان‌الدوله ریاست طبی مدرسه دارالفنون [247-422- 14م]

15 - نامه وزارت معارف، اوقاف و صنایع مستظرفه به هیات وزرا و درخواست افزایش حقوق مسیو دویژیه و مسیو دومن معلمین فرانسوی مدرسه دارالفنون [3-4583- 2م]

16 - صورت مطالبات معوقه وزارت معارف، اوقاف و صنایع مستظرفه از بابت مدارس [20-2245- 12م]

17 - نامه وزارت، اوقاف و صنایع مستظرفه به هیات وزرا در مورد برقراری اضافه حقوق معلمین خارجی مدرسه دارالفنون [2-500- 11م]

18 - دعوت وزارت معارف از عضدالملک جهت حضور در مراسم توزیع تصدیقنامه و اعطای جایزه به شاگردان مدرسه دارالفنون [133336ق]

19 - نامه ابراهیم حکیمی به دکتر محمودخان مبنی بر درخواست کمک نقدی جهت نصب مجسمه امیرکبیر در مدرسه [2-291- 118ص]

20 - نامه با زیرنویس گراور از روی خط میرزا تقی خان امیرکبیر ارسالی برای ناصرالدین شاه مبنی بر اشتباه بودن رویه شاه در امور کشورداری [135665ق]