• حوریه ملکی
شاید وقتی قلعه گنج کرمان به عنوان شهر نمونه اقتصاد مقاومتی از طرف بنیاد مستضعفان انتخاب شد، کسی فکرش را هم نمی کرد که در کمترین زمان ممکن این منطقه تحولات زیادی را به خود ببیند. تحولاتی در جهت رفع محرومیت و ایجاد شغل که راه اندازی دامپروی‌های مدرن وجایگزینی دام محلی با دام سازگار با محیط، از مهمترین این اقدامات است. طرح محرومیت زدایی و اشتغال‌زایی در قلعه گنج با پروژه‌های مردم‌محور بنیاد مستضعفان در سال 94 شروع شد که یکی از آنها ایجاد مجتمع‌های دامی با بز شیری نژاد اسپانیایی بود. پروژه ای که تاکنون پنج هزار راس از این بز شیری را با نژاد مورسیاگرانادا اسپانیا وارد کشور کرده است. پس از استقبال مردم از طرح محرومیت زدایی و اشتغال‌زایی در قلعه گنج با توسعه صنعت دامپروری مجتمع دامی، این طرح در خاکعلی قزوین هم به اجرا در آمد و بر همین اساس مدیرعامل شرکت مگسال بنیاد مستضعفان اعلام کرد: مردم و متقاضیان می‌توانند با خرید حداقل 15 راس بز نسبت به راه‌اندازی دامداری صنعتی خرد اقدام کنند که سرمایه اولیه آن هم به آنها وام داده می شود.
***
از زمانی که بنیاد مستضعفان با دستور رهبر انقلاب مسئولیت رفع محرومیت در مناطق مختلف را در دستور کار قرار داد، قلعه گنج اولین نقطه ای بود که رفع محرومیت و توانمندسازی اقتصادی و فرهنگی مردم آن، در راستای اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی الگوی اسلامی-ایرانی آبادانی و پیشرفت از طریق ساز و کارهای قانونی و مشارکت بخش خصوصی در دستور کار قرار گرفت و خیلی زود موضوع حمایت از اشتغال در این منطقه اهمیت یافت.
در قلعه گنج مطالعات سمت و سوی دامداری را هدف گرفت و چالش‌های آن شناسایی شد. سپس مشخص شد باید بزهایی که به صورت سنتی دام غالب منطقه بودند با دامهای پربازده تر جایگزی شوند. در نهایت این بررسی‌ها به «بز مورسیا» که بومی جنوب اسپانیا و منطقه بارسلون بود ختم شد و مجموعا 3 هزار راس از این نژاد وارد و در دامداری مجهز پرورش بز شیری قلعه گنج برای انجام آزمایشات و تستهای اولیه مستقر شد.
پس از موفقیت این طرح در منطقه قلعه گنج و استقبال مردم به خاطر تاثیر مستقیم آن در زندگی هایشان و مشاهده رفع محرومیت ها و ایجاد اشتغال، اینبار باز هم در جهت توسعه صنعت دامپروری مجتمع دامی در خاکعلی قزوین شروع به کار کرد.
* پرداخت وام به سرمایه گذارانطرح محرومیت زدایی و اشتغال‌زایی ایجاد مجتمع‌های دامی با بز شیری نژاد اسپانیایی بنیاد مستضعفان پروژه ای است در جهت ایجاد اشتغال در مناطق محروم آغاز شده و بر اساس آن تاکنون پنج هزار راس بز شیری با نژاد مورسیاگرانادا اسپانیا وارد کشور شده است.
از این تعداد بز سه هزار راس در قلعه گنج و دو هزار راس در خاکعلی قزوین هستند. پس از سرمایه‌گذاری مردم محور بنیاد مستضعفان در توسعه دامپروری، در حال حاضر 70 دامداری صنعتی خرد با سرمایه‌گذاری مردمی راه‌اندازی و یا در حال تاسیس است. هر کدام از این دامداری های صنعتی خرد با 20 راس بز مولد نژاد اسپانیایی شروع به کار می‌کنند و با نظارت کارشناسان بنیاد مستضعفان تا به بهره برداری رسیدن کامل پیش می روند. و نکته حائز اهمیت برای سرمایه گذاران در این عرصه اینکه بانک سینا وابسته به این بنیاد با سود کم بهره 4 درصد وامی را در اختیار سرمایه‌گذاران برای خرید بز مولد قرار می دهد. بنابراین متقاضیان می توانند حتی سرمایه اولیه را از طریق تسهیلات بنیاد مستضعفان فراهم کنند.
مدیرعامل شرکت مگسال بنیاد مستضعفان با بیان اینکه این طرح ملی در راستای محرومیت‌زدایی و اشتغال‌زایی در مناطق کم‌برخوردار راه‌اندازی شده به "جوان" می گوید: "مردم و متقاضیان می‌توانند با خرید حداقل 15 راس بز، نسبت به راه‌اندازی دامداری صنعتی خرد اقدام کنند."
مسعود نیکدل با اشاره به قیمت این نژاد از بزها سه الی چهار میلیون تومان است ادامه می دهد: "تلاش می کنیم قیمت‌ها برای سرمایه‌گذاران خرد کاهش پیدا کند چرا که این پروژه در راستای ماموریت‌های بنیاد مستضعفان در مناطق محروم به اجرا در می آید."
وی درباره مجتمع دامداری در منطقه خاکعلی قزوین نیز با تاکید بر اینکه در حال حاضر در این مجتمع دو هزار راس بز اسپانیایی با نژاد مورسیا وجود دارد که ظرفیت آن را به پنج هزار راس بز می‌رسانیم، می گوید: " 80 راس بز در این دامداری نر و مابقی ماده هستند و دوره شیردهی این بزهای پنج ماهه از اسفندماه امسال شروع می‌شود و می‌توانند روزانه 2.5 تا 3.5 کیلوگرم شیر با چربی بالا داشته باشند."
نیکدل درباره انتخاب بز مورسیا اسپانیا هم معتقد است :"چون در دوره خشکسالی قرار داریم و این نژاد هم با کمترین و ارزان‌ترین ماده غذایی یعنی کاه بیشترین شیردهی را دارد، مناسب برای طرح‌های محرومیت‌زدایی در مناطق گرمسیری می باشد.
* چه خبر از قلعه گنج کرمان...از زمانی که بنیاد مستضعفان با دستور رهبر انقلاب مسئولیت رفع محرومیت از قلعه گنج را برعهده گرفت، کارها یکی یکی به خوبی و با حساب و کتاب پیش رفت. وقتی مقام معظم رهبری فرمودند: "یک منطقه را در نظر بگیرید. آنگاه بپردازید به رفع محرومیت از آن منطقه، به ایجاد اشتغال، ایجاد رونق و هر کاری که لازم دارد یک منطقه را از آب و گِل بیرون بیاورد."
شاید همین بس بود تا مسئولان بنیاد مستضعفان با حرکتی جهادی به منطقه بیایند و طرح پیشرفت و آبادانی قلعه گنج روی کاغذ بیاید. رفع محرومیت و توانمندسازی اقتصادی و فرهنگی مردم، در راستای اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی الگوی اسلامی-ایرانی آبادانی و پیشرفت از طریق ساز و کارهای قانونی مشارکت بخش خصوصی در دستور کار قرار گرفت و خیلی زود موضوع حمایت از اشتغال در منطقه اهمیت یافت.
مطالعات سمت و سوی دامداری را هدف گرفت و چالش‌های آن شناسایی شد. بزهایی که به صورت سنتی دام غالب منطقه بودند باید با دامهای پربازده تر جایگزی می شدند و به همین منظور شناسایی دام مناسب که بیشترین بهره دهی را داشته باشد در دستور کار قرار گرفت. در نهایت این بررسی‌ها به «بز مورسیا» که بومی جنوب اسپانیا و منطقه بارسلون بود ختم شد و در مرحله اول هزار راس بز خریداری و در مهرماه ۹۵ وارد کشور شد و ۲ هزار راس دیگری با فاصله زمانی مشخصی با اعتبار ۲ میلیارد تومانی به کشور وارد و در دامداری مجهز پرورش بز شیری قلعه گنج برای انجام آزمایشات و تستهای اولیه مستقر شد.
نتیجه مطالعات موفقیت آمیز بود. بز مورسیا که حالا به بز شیری قلعه گنج معروف شده، یک نژاد اصلاح شده و خالص است که شجره مشخصی دارد. از مهمترین ویژگی‌های این نژاد شیردهی بالای آن است به طوری که روزانه بین ۲.۵ تا ۳ لیتر شیر می دهد و این بیش از ۲ برابر شیردهی بزهای سنتی قلعه گنج است.
* بزهایی با سودآوری فراوانتغییر نوع دامداری و توجه به حیواناتی که مقاومت زیادی در برابر گرما دارند توانسته موقعیت قلعه گنج را به شدت تغییر دهد. نکته مهم در این طرح اقتصادی این است که چرخه کامل از واگذاری دام تا خرید محصولات لبنی از دامداران و حتی تولید ارزش افزوده از طریق ایجاد کارخانه لبنیات در قلعه گنج پیش بینی شده است. کارخانه شیر که همین روزها در این شهرستان به بهره برداری می رسد، به صورت تضمینی تمامی شیر دامهای منطقه را خریداری می کند و با تولید محصولات با کیفیت سود بیشتری را به جیب روستائیان واریز می کند. هم اکنون تعداد ۱۲ دامداری با شیوه نوین و با استفاده از بز مورسیا در روستاهای قلعه گنج راه اندازی شده است. اگرچه به دلیل اطلاع رسانی نا کافی بسیاری از روستائیان از شیوه دریافت وام و خرید بز مورسیا بی اطلاعند اما هستند افرادی که دامهای سنتی خود را با این دام سودآور جایگزین کرده اند.
روستائیانی که هنوز اطلاع دقیقی از نحوه راه اندازی دامداری نوین با بزهای مورسیا ندارند می گویند قرار بود بنیاد به ما بزهای آبستن ارائه دهد اما بزهای ۸ ماهه می دهند که تا زادآوری فاصله دارند اما مسعود حیدروند، مجری طرح ملی «آبادانی شهرستان قلعه گنج» در این باره معتقد است به دلیل حساسیت بالای نگهداری این بز، امکان جابجایی این بزها در طول دوران آبستنی وجود ندارد زیرا استرس ناشی از جایجایی سبب سقط جنین آنها می شود. این مسئول ادامه می دهد: بنیاد در راستای حمایت ار روستائیان و در جهت توان افزایی اقتصادی قلعه گنج در راستای توصیه های رهبری، هر راس بز شیری را به قیمت ۲ میلیون تومان به اهالی واگذار می کند؛ این در حالی است که قیمت واقعی هر بز بیش از ۴ میلیون تومان تمام می شود.
مدیران مجتمع بز شیری قلعه گنج می گویند پرورش این بز به قدری سودآور است که افرادی از سرتاسر ایران برای دریافت بز مورسیا مراجعه می کنند تا در دامپروری‌های خود این نوع بز را پرورش دهند حتی توصیه نامه از برخی مقامات می آورند اما بنیاد به دلیل تعهد به رفع محرومیت از منطقه قلعه گنج، از واگذاری دام به افراد غیر محلی خودداری می کند.
* منابع درآمد مردم افزایش یافت هم اکنون پرورش بز در قلعه گنج مورد توجه است و به گفته کارشناسان، دام سنگین در این شرایط صرفه اقتصادی ندارد. زیرا بز به آب و علف کمی نیاز دارد. در حالی که یک گاو شیری به ۱۵۰ تا ۲۰۰ لیتر آب در روز نیاز دارد. بزهایی که هم اکنون در قلعه گنج پرورش داده می شوند روزانه به ۱۰ لیتر آب احتیاج دارند.
در حال حاضر با زاد و ولد انجام شده، حدود ۵ هزار بز شیری در مجتمع قلعه گنج نگهداری می شود و مراحل واگذاری آن به مردم محلی پس از انجام تستهای ریسک پذیری رو به انجام است. بنیاد مستضعفان هم اعلام کرده به هر دامداری که متقاضی باشد ۱۰۰ میلیون تومان وام برای راه اندازی دامداری و خرید بز شیری می دهد که بازپرداخت وامها پس از ۵ سال استمهال آغاز می شود و کارشناسان می گویند در این مدت ۵ ساله تعداد دامها به قدری زیاد می شود که تنها از محل فروش محصولات لبنی آنها می توان اصل وام را پرداخت کرد. هرچند سود ۸ درصدی برای این وامها در نظر گرفته شده اما با توجه به اینکه حدود ۴۰ درصد این بزها ۲ یا ۳ قلو زا هستند، صرفه اقتصادی این شیوه از دامداری تضمین شده است. مسئولان مجتمع بز شیری به مدت یکسال رایگان نگهداری از این دام را به اهالی آموزش می دهند و پس از آن هم با سرکشی مداوم از سلامت دامها مطمئن می شوند.
مدیر مجمتع پرورش بز شیری قلعه گنج می گوید: شیر این بز چربی بالای ۵ درصد دارد که بی رقیب است. همچنین این بز دوقلو زا است و می تواند تا سالی ۲ بار زایش داشته باشد. از دیگر ویژگی‌های این بز که قرار است جایگزین دامهای قلعه گنج شود می توان به کیفیت بالای پنیر حاصل از شیر آن اشاره کرد که با رقم‌های بالا به فروش می رسد و سود فراوانی را می تواند برای دامداران قلعه گنج داشته باشد. اگرچه مردم محلی می گویند قیمت بالای شیر و پنیر این بز از قدرت خرید مردم منطقه خارج است، اما مسئولان بنیاد علوی و مجتمع بز شیری معتقدند باید به این محصولات به عنوان منبع درآمد مردم نگاه شود. اگر هر کیلو پنیر از دام سنتی ۱۰ تا ۱۵ هزار تومان فروش می رفت حالا همین محصولات سوددهی ۴۰ تا ۵۰ هزار تومانی را برای اهالی به ارمغان می آورد.