روز مهندس بر همه مهندسان متعهد و متخصص و دلسوز مبارک باد

خواجه نصیرالدین طوسی حکیم، متکلّم، شاعر، فیلسوف، فقیه، دانشمند، اندیشمند، ریاضیدان، منجّم، خاتم الفلاسفة و عقل حادی العشر، قرن هفتم قمری است. ابو جعفر محمّد بن محمّد بن حسن طوسی، مشهور بهخواجه نصیرالدین طوسی حکیمکنیه‌اش «ابوجعفر» و به القابی چون «نصرالدّین»، «محقّق طوسی»، «استادالبشر» و «خواجه» شهرت دارد. به گواهی تاریخ، روزگاری مشرق زمین گاهواره تمدّن و ویژگی های خاصّی داشته است. از طرفی، سده هفتم قمری، قرن قتل و غارت، کُشتُ و کشتار و از طرفی هم، قرن رونق علم و دانش بود، نابغه ای ظهور یافت که توانست؛ علم، سیاست، دین و اخلاق را با سرپنجه تدبیر و تنویر خود پیوند دهد و با به کار گرفتن چنین استعدادی قلّه های فروپاشیده علم و دانش را دوباره برافراشته سازد. فیلسوف، منجّم، متکلّم و سیاست مدار؛ محمّد بن محمّد بن حسن معروف به خواجه نصرالدّین طوسی، در روزگاری که شمشیر تاتار و مغول، خاندان های کوچک و بزرگ را از هم پاشیده و دنیا از هجوم مغول ها به وحشت فرورفته و فساد و کسادی دانش و مروت حکم فرما بود، ظهور چنین دانشمندی مایه اعجاز است. نصیرالدّین پس از جلب اعتماد «هلاکوخان» و انتخابش به عنوان مشاور، از این فرصت کمال استفاده را برد و بنای عظیمی را پی ریزی کرد که تاریخ از آن بهره ها برده است.

 در روزگاری که سیل خروشان قتل و غارت مغولان از آسیای میانه تا ایران را در کام خود فرو برد و حتّی بغداد را به ارتش و غارت و بیداد خود سوزاند. عدّه ای از نویسندگان عامل حادثه خونین بغداد را خواجه نصیرالدین طوسی می دانند، امّا خواجه نصیرالدین طوسی اندیشمندی بلند مرتبه است که مقام مهم اداری وی در دستگاه مغولان و هماهنگی او با حمله هلاکوخان به بغداد از یک سو، فعالیت های گسترده او در زمینه های علمی و فنی و نجومی از سوی دیگر موضعی جدال انگیز را درباره او پدید آورده است.

 به نظر می رسد که طوسی هم از سوی ممدوحان خود و هم از طرف منتقدانش تا حدودی مورد قضاوت نادرست قرار گرفته است. درباره مذهبخواجه نصیرالدین طوسی حکیم، اقوال مختلفی وجود دارد؛ هرچند شواهد زیادی مبنی بر اثناعشری بودن او در دست است. وی از سرشناس‌ترین و متنفدترین شخصیت‌های تاریخ جریان‌های فکری اسلامی‌ست. علوم دینی و عقلی را زیر نظر پدرش و منطق و حکمت طبیعی را نزد دایی‌اش آموخت. تحصیلاتش را در نیشابور به اتمام رساند و در آن جا به عنوان دانشمندی برجسته آوازه یافت.

خواجه نصیرالدین طوسی حکیم نویسنده کتاب‌ها و رساله‌های بسیاری در علوم اخلاق، منطق، فلسفه، کلام، ریاضیات و نجوم است. اخلاق ناصری، اوصاف‌ الاشراف، اساس الاقتباس، شرح الاشارات، تجرید الاعتقاد، جامع الحساب و کتاب مشهور زیج ایلخانی و تذکرة فی علم الهیئة در علم نجوم از آثار مهم و مشهور او هستند. او هم چنین رصدخانه مراغه و نیز کتابخانه مراغه را با بیش از ۴۰۰،۰۰۰ جلد کتاب بنا نهاد.

امام خمینی (ره) درباره خواجه نصیرالدین طوسی حکیم چنین می فرمایند: و امّا قضیه خواجه نصیرالدین طوسی حکیم و امثال خواجه نصیرالدین طوسی حکیم شما می دانید این را که خواجه نصیرالدین طوسی حکیم که در این دستگاه وارد می شد نمی رفت وزارت بکند، می رفت آن ها را آدم بکند نمی رفت برای این که در تحت نفوذ آن ها باشد می خواست آن ها را مهار کند تا آن اندازه ای که بتواند کارهایی که خواجه نصیرالدین طوسی حکیم برای مذهب کرد آن کارهاست که خواجه نصیر را خواجه نصیرالدین طوسی حکیم کرد.

 روز ۵ اسفند سال روز تولّد خواجه نصیرالدین طوسی حکیم روز مهندس نامگذاری شده‌است. پنجم اسفند روز بزرگداشت خواجه نصیرالدین طوسی حکیم و روز مهندس گرامی باد .