مادر آن حضرت، سبیکه نام داشت که از خاندان ماریه
قبطیه همسر پیامبر اسلام بود. مادر امام جواد(ع) برترینِ زنان زمان خود بود، به گونه
ای که امام رضا(ع)، او را بانویی منزه، پاک دامن و بافضیلت معرفی می کرد.
روزی که پدر بزرگوار امام جواد(ع) درگذشت، او هشت
سال داشت. پیشوای نهم در دوران امامت خود، با دو خلیفه عباسی یعنی مأمون و معتصم معاصر
بوده است. هر دو خلیفه، امام جواد(ع) را به اجبار از مدینه به بغداد احضار کردند و
در پایتخت زیرنظر گرفتند. حضرت محمدتقی(ع)، نخستین امامی بود که در کودکی به منصب امامت
رسید. همین موضوع، پرسش ها و شبهه هایی میان برخی شیعیان پدید آورد.
ابن رستم طبری از دانشمندان قرن چهارم هجری می گوید:
زمانی که سن او [یعنی حضرت جواد] به شش سال و چند
ماه رسید، مأمون پدر او را به قتل رساند. شیعیان در حیرت و سرگردانی فرورفتند و در
میان مردم، اختلافِ نظر پدید آمد. سن ابوجعفر را کم شمردند و شیعیان در دیگر شهرها
متحیر شدند.
به همین دلیل، شیعیان با تشکیل گروه هایی، به دیدار
امام جواد(ع) رفتند. آنها برای آزمودن علم امام، پرسش هایی مطرح کردند. هنگامی که پاسخ
های قاطع و روشن و قانع کننده آن حضرت را شنیدند، آرام شدند.
در آن زمان، فرقه های گوناگون اسلامی و غیراسلامی
رشد یافتند و دانشمندان بزرگی با آن حضرت هم دوره بودند. امام جواد(ع) با وجود کمیِ
سن، در مناظره ها و بحث های علمی گوناگونی شرکت می کرد. برخی مناظره ها بسیار جالب
توجه و هیجان انگیز بوده است. آن حضرت با سرمایه خدایی امامت در تمام آن مناظره ها،
به پرسش های دشوار و پیچیده دانشمندان پاسخ می داد و هرگونه شک و تردید را درباره پیشوایی
خود و نیز اصل امامت، از بین می برد.
به همین دلیل، پس از شهادت آن حضرت، وقتی فرزند ایشان،
امام هادی(ع) در سن کودکی به امامت رسید، برای هیچ کس جای تردیدی نبود که خردسالی،
تأثیری در بهره مندی از این منصب خدایی ندارد.
دهمین روز از ماه رجب، جشن میلاد فرزند دردانه امام
رضا(ع) و گل سرسبد جود و احسان، حضرت جوادالائمه(ع) است. تولد نهمین آفتاب پرهیزکاری
و سخاوت بر شیعیان و عاشقان جوادالائمه(ع) مبارک!
زمان شادی یاران حق جواد آمد
خوشا دلی که ز شادی دوست، شاد آمد
بلی به عاشر شهر رجب به امر خدای
ولادت شه اقلیم دین جواد آمد
به شهریار خراسان روا بود تبریک
جواد مظهر احسان و جود و داد آمد
آن پیشوای کرامت و زینت بخشندگان می فرماید: «سه
چیز است که رضوان خداوند متعال را به بنده می رساند: اول زیادی استغفار، دوم نرم خو
بودن و سوم بسیاری صدقه.» ایشان می فرماید: «سه چیز است که هرکس آن را مراعات کند،
پشیمان نمی شود: اول ترک کردن عجله، دوم مشورت کردن و سوم توکل کردن بر خدا به هنگام
تصمیم».
یکی از مشهورترین لقب های امام نهم، «جواد» به معنی
بخشنده است. آن حضرت در صفت بخشندگی و سخاوت مانند پدران بزرگوارش، نمونه و زبانزد
بود.
امام رضا(ع) در نامه ای به فرزندش، امام جواد(ع)
چنین سفارش می کند:
پس از دریافت این نامه به حقی که بر تو دارم، ورود
و خروج خود را از در بزرگ خانه ات قرار ده و زمانی که تصمیم داری از خانه بیرون بروی،
زر و سیم همراه خود بردار. تا هرکس از تو درخواست کرد، او را از کرم خود بهره مند سازی.
میر مُلک وِداد می آید
حامی عدل و داد می آید
ای گدایان به راه بنشینید